واژه دائو (DAO) یا سازمان خودگردان غیر متمرکز یکی از اصطلاحات رایج ارزهای دیجیتال می‌باشد. یکی از ایده‌های بنیادین فناوری بلاک چین و بازار ارزهای دیجیتال، تمرکززدایی است. تمرکززدایی نه فقط برای پرداخت‌های مالی، بلکه برای کل محتوای بلاک چین است. ابتدا بیایید برای درک اهمیت تمرکززدایی، به به این فکر کنید که تمام ابر شرکت‌ها همچون گوگل و فیس بوک غیر متمرکز باشند، یا حتی فرض کنید تمام اینترنت به صورت غیر متمرکز باشد. در این صورت هیچ شرکتی نمی‌تواند به تنهایی تصمیمی بگیرد که منافع بخش زیادی از جهان را به خطر بیندازد.
تصور کنید ممکن است در نگاه اول این موضوع شبیه به یک رویا به نظر برسد. اما حقیقت این است که سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) با همین هدف به وجود آمده است. دائو (DAO) به وجود آمد تا حاکمیت غیر متمرکز را به تمام مردم ارائه دهد. برهمین اساس در ادامه مقاله قصد داریم به مفهوم دائو چیست تا درک بهتری از این سازمان غیر متمرکز داشته باشید.
- DAO چیست؟
- دائو چگونه کار می کند؟
- چه ارتباطی میان قرارداد هوشمند و دائو وجود دارد؟
- ویژگی های DAO چیست؟
- معایب DAO چیست؟
- ماجرای هک DAO چیست؟
- معرفی پروژه های مشهور حوزه DAO
DAO چیست؟
اولین و ساده‌ترین کاری که برای تعریف DAO چیست میتوان انجام داد، مراجعه به نام آن است. DAO مخفف عبارت Decentralized Autonomous Organization به معنای سازمان خودگردان غیر متمرکز است. همانطور که از نام آن پیداست، دائو (DAO) سازمانی است که تحت حاکمیت یک شخص یا گروه خاص نیست و به صورت خودگردان و غیر متمرکز اداره میشود. البته یک سازمان فیزیکی نیز نیست، بلکه یک سازمان اینترنتی است که اعضای آن می‌توانند کاربرانی از نقاط مختلف جهان باشند. همچنین قوانین تمامی سازمان های غیر متمرکز یا دائو کد نویسی شده است و به صورت اتوماتیک اجرا میشود. به نوعی طراحی DAO مشابه با طراحی رمز ارزهایی هچون بیت کوین می‌باشد.
اولین بار در سال 2016 شرکتی با زیر ساخت دائو با نام The DAO بر روی شبکه اتریوم روی کار آمد. فروش رمز ارز این سازمان یک ماه زمان برد و توانست بیش از 150 میلیون دلار از فروش توکن خود سرمایه جذب کند. البته در سال 2026 The DAO بزرگترین شرکت جذب سرمایه در بازار ارزهای دیجیتال بود.
دائو چگونه کار می کند؟
اکنون که با مفهوم DAO چیست آشنا شدید ما در این قسمت می‌خواهیم با دقت بیشتری به جزئیات فنی عملکرد DAO بپردازیم. همانطور که در بخش بالا گفته شد DAO سازمانی غیر متمرکز است که همه اعضای جامعه، آن را اداره می کنند. اکنون ممکن است این سوال برایتان به وجود آید که اعضای دائو چگونه می توانند در اداره آن نقش داشته باشند؟
داشتن حق رای در سازمان غیر متمرکز توسط توکنی به نام توکن حاکمیتی (Governance Token) انجام میشود. به نوعی هر پروژه DAO از یک توکن حاکمیتی برخوردار است و دارندگان این توکن ها می‌توانند در تصمیمگیریهای آن سازمان غیر متمرکز مشارکت کنند. البته جالب است بدانید هر چه تعداد توکن های حاکمیتی یک کاربر بیشتر باشد، از حق رای بیشتری هم برخوردار است. به عنوان مثال، پلتفرم وام دهی میکر دائو دو توکن با نام‌های (DAI) و میکر (Maker) دارد. توکن میکر توکن حاکمیتی میکر دائو است که دارندگان آن می‌توانند رای خود را درباره تغییرات این پلتفرم بیان کنند.
البته یکی‌دیگر از بخش‌های اساسی اکوسیستم دائو، پیشنهادها یا همان پروپوزال هستند. برهمین اساس هر کاربری که پیشنهادی برای بهبود عملکرد DAO داشته باشد، میتواند پروپوزال خود را در شبکه آن ثبت کند. سایر اعضای شبکه سپس با استفاده از توکن های حاکمیتی خود به این پیشنهاد رای می‌دهند. در صورتی که پیشنهاد با موافقت اکثریت اعضا برسد، به اجرا گذاشته میشود و در صورتی که رای‌های لازم را دریافت نکند، لغو میشود. البته بهتر است بدانید اینکه برای اجرای پیشنهاد موافقت چه درصدی اعضا پروژه را نیاز دارد ، مسئله‌ای است که میتواند در هر سازمان غیر متمرکز متفاوت باشد و بستگی به قانونی دارد که از ابتدا در قرارداد هوشمند آن پروژه مشخص میشود.
چه ارتباطی میان قرارداد هوشمند و دائو وجود دارد؟
دائوها در حقیقت قراردادهای هوشمندی هستند که تاکنون بیشتر آنها روی بلاک چین اتریوم اجرا شدند. اما هر بلاک چینی که از فناوری قرارداد هوشمند پشتیبانی میکند، میتواند میزبان دائو نیز باشد.
این شرایط دقیقا همچون شرکت‌هایی است که در دنیای واقعی با آنها سر و کار داریم، دائوها هم می‌توانند در حوزه‌های مختلفی فعالیت کنند. از صرافی غیر متمرکز گرفته تا پلتفرم‌های وام دهی غیر متمرکز و صنعت بازی و پلتفرم‌های پخش ویدیو و موسیقی و هر مجموعه دیگری که خدماتی را به صورت غیر متمرکز و بر بستر بلاک چین ارائه می کند، همگی می‌توانند یک DAO محسوب شوند.
هر دائو توسعه‌دهنده فعالیت میکنند که موظف به نوشتن کدهای قوانین این فناوری هستند. قوانین دائو در حقیقت همان کدهایی هستند که از ابتدا در قرارداد هوشمند آن قرار گرفتند. بنابراین هنگام کدنویسی آنها باید دقت بسیار زیادی به خرج داد. چرا که هر اشتباهی میتواند به قیمت ناکارآمدی یا حتی نابودی آن سازمان تمام شود.
دائوها را میتوان یکی از زیرشاخه‌ها یا دستاوردهای مهم امور مالی غیر متمرکز یا همان دیفای به شمار آورد. این سازمان های غیر متمرکز دقیقا زمانی کار خود را آغاز کردند که تب و تاب تمرکززدایی در جهان حاکم بود و توسعه دهندگان به دنبال ارائه نوآوری‌های خود در زمینه تمرکززدایی بودند.
ویژگی های DAO چیست؟
تا به اینجای مقاله به چندین ویژگی و مزایای دائو اشاره کردیم اما بهتر است بدانید ویژگی‌های داپو به اینجا ختم نمی‌‌شود. برهین اساس در ادامه مقاله قصد دارم به چندین ویژگی دیگر DAO بپردازیم تا با این فناوری جذاب بیشتر آشنا شوید.
- بهره گیری از فناوری قرارداد هوشمند
- داشتن توکن حاکمیتی
- امکان ثبت پروپوزال
- داشتن بازار ساز خودکار
- داشتن فاز جذب سرمایه و توکن
جالب است بدانید تا مدت‌ها، بسیاری از افراد شبکه بیت کوین را هم یک دائو می‌دانستند. آنها معتقد بودند از آنجا که بیت کوین غیر متمرکز و مبتنی بر بلاک چین است، قدیمی‌ترین DAO محسوب میشود. اما این روزها و با توجه به تعاریف جدیدتری که از DAO وجود دارد، متوجه می‌شویم که بیت کوین یک دائو نیست. بلکه بیت کوین از فناوری قرارداد هوشمند پشتیبانی نمی‌کند و توکن حاکمیتی خاصی هم ندارد. بنابراین در دسته‌بندی دائوها جایی ندارد.
معایب DAO چیست؟
اکنون که با مفهوم DAO چیست و ویژگی‌های آن آشنا شدید بهتر است در خصوص معایب این فناوری نیز اطلاعاتی داشته باشید. تصمیم‌گیری در سازمان های غیر متمرکز فرآیندی زمان‌بر است. زیرا شخصی به عنوان مدیر عامل برای این سازمان‌ها تعیین نشده است تا بتواند در خصوص تمامی موارد تصمیم نهایی را بگیرد. در واقع دارندگان توکن های حاکمیتی با داشتن حق رای در موارد مرتبط با سازمان غیر متمرکز نظرات و پیشنهادات خود را اعلام میکنند. برهمین اساس تصمیم‌گیری کمی زمان‌بر میشود. همانطور که غیر متمرکز بودن میتواند به عنوان مزایا و ویژگی این فناوری به حساب آید میتواند به عنوان معایب آن نیز به حساب آید.
امنیت یکی از موارد بسیار مهم در سازمان های غیر متمرکز می‌باشد. زیرا سازمان هایی که از پروتکل امنیت بلاک مناسب پیروی نمی‌کنند و در جهت حفظ امنیت قدمی برنمی‌دارند. می‌توانند زمینه را برای افراد سودجو فراهم کند. زیرا در این صورت احتمال سرقت ذخایر خزانه این سازمان ها وجود دارد.
ماجرای هک DAO چیست؟
در ماه می سال 2016، سه توسعه‌دهنده به نام‌های استفان توال (Stephan Tual)، سایمون ینش (Simon Jentzsch) و کریستوف ینش (Chiristoph Jentzsch) تصمیم گرفتند یک شرکت سرمایه‌گذاری غیر متمرکز با نام The DAO تاسیس کنند. آنها کد این شرکت را نوشتند و سپس جذب سرمایه عمومی را آغاز کردند. همانطور که در بخش بالا به آن اشاره شد The DAO در طول سه هفته‌ای که از آغاز جذب سرمایه آن گذشته بود، موفق به جذب بیش از 150 میلیون دلار سرمایه شد و یکی از بزرگترین جذب سرمایه‌های عمومی تاریخ را رقم زد.
اما بهتر است بدانید که شرایط آن طور که توسعه‌دهندگان پیش‌بینی می‌کردند جلو نرفت. زیرا پیش از پایان فرایند جذب سرمایه، متخصصان زیادی درباره وجود باگ در کد The DAO هشدار دادند. در همان حین که توسعه‌دهندگان در تلاش برای رفع باگ‌ها بودند، فردی سودجو این فرصت سو استفاده کرد و دارایی‌های موجود در کد The DAO را از آن خارج کرد.
تاثیر هک DAO روی اتریوم
این اتفاق نه تنها به ضرر توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران The DAO تمام شد، بلکه لطمه بزرگی را هم به اعتبار اتریوم وارد کرد. تا حدی که اتریوم تصمیم گرفت برای جبران خسارت سرمایه‌گذاران یک هارد فورک اجرا کند. از آنجا که همه اعضای جامعه اتریوم با این هارد فورک موافق نبودند، بلاک چین اتریوم به دو زنجیره مستقل به نام های اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد.
البته گفتنی است با اینکه هک دائو شوک بزرگی را به کل اکوسیستم اتریوم و بلاک چین وارد کرد، این به معنای منسوخ شدن و از بین رفتن محبوبیت نوآوری دائو نیست. مفهوم دائو از آن زمان تاکنون به حیات خود ادامه داد و شاهد پروژ‌های موفق بسیاری زیادی بود.
معرفی پروژه های مشهور حوزه DAO
با توجه به محبوبیت ارزهای دیجیتال و دیفای در دنیای امروزی، تعداد دائوها هم روز به‌روز در حال افزایش است. برخی از این دائوها شناخته شده هستند و نظر کاربران زیادی را به خود جلب کرده‌اند؛ برهمین اساس در این قسمت از مقاله قصد داریم، تعدادی از مشهورترین پروژه‌های حوزه DAO را معرفی و بررسی کنیم.
یونی سواپ (Uniswap):
یونی سواپ (Uniswap) بزرگترین صرافی غیر متمرکز موجود است که روی بلاک چین اتریوم فعالیت میکند. این پلتفرم در سپتامبر سال 2020 توکن حاکمیتی خود به نام یونی سواپ (UNI) را عرضه کرد. دارندگان توکن یونی می‌توانند نظر خود را در رابطه با مسائلی همچون کارمزدها، نقشه راه و قوانین صرافی یونی سواپ ابراز کنند. توکن یونی در زمان نگارش این مقاله با قیمت 5٫111 دلار معامله میشود. همچنین در حال حاضر UNI جایگاه 26 بازار ارز دیجیتال را به خود اختصاص داده است.
میکر دائو (MakerDAO):
میکر دائو یک پلتفرم وام دهی ارز دیجیتال است که در بین همه پلتفرم‌های وام دهی محبوبیت بالایی دارد. همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، میکر دائو دو توکن مخصوص دارد: دای (DAI) که یک استیبل کوین است و توکن میکر (Maker) که توکن حاکمیتی این پلتفرم است. دارندگان توکن میکر می‌توانند در تصمیمگیریهای مهم میکر دائو در رابطه با موارد مهمی همچون کارمزد، حفظ ثبات شبکه، نرخ سود و حتی تعطیلی اضطراری پلتفرم مشارکت کنند.
آوه (Aave):
آوه هم یک پلتفرم وام دهی غیر متمرکز است که به کاربران اجازه میدهد به واسطه‌ها و افراد، وام بدهند یا وام بگیرند. توکن حاکمیتی پلتفرم آوه، AAVE نام دارد. دارندگان این توکن می‌توانند نظر خود را در رابطه با موارد مهمی مثل اضافه کردن دارایی‌های جدید، مدیریت پارامترهای پلتفرم و نرخ وثیقه مورد نیاز ابراز کنند. همچنین در زمان نگارش این مقاله توکن AAVE با قیمت $89.24 معامله میشود.
دش (DASH):
دش یک شبکه از ارز دیجیتال و سیستم پرداختی آنلاین است که به عنوان فورکی از بیت کوین به وجود آمد. هدف دش از ابتدا، افزایش سرعت تراکنش‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری بود. دش در حقیقت فورکی از لایت کوین است و لایت کوین فورکی از بیت کوین است.
این شبکه در سال 2014 راه‌‌اندازی شد و بسیاری آن را اولین دائوی حقیقی می‌‌دانند؛ چرا که برخلاف بیت کوین یک مکانیسم حاکمیتی دارد و به سهام‌‌گذاران خود اجازه میدهد درباره چگونگی به کار گیری ذخایر دش (DASH) اظهار نظر کنند. در زمان نگارش این مقاله دش برابر با قیمت $30.54 دلار معامله میشود.
دائو استک (DAOstack):
دائو استک هم یکی‌دیگر از دائوهای جذاب است که برخی برای اشاره به آن از توصیفاتی چون سیستم عامل هوش تجمیعی یا وردپرس دائوها استفاده میکنند. DAOstack در حقیقت یک استک نرم افزاری و منبع باز است که برای پشتیبانی از یک شبکه جهانی و تعامل‌‌پذیر به وجود آمده است. از این استک میتوان برای ساخت دائوهای مختلفی که به فعالیت‌‌های گروهی و تعاملی نیاز دارند استفاده کرد. دائو استک همچنین ابزارهایی را برای ارتباط همه دائوهایی که روی آن اجرا شدند فراهم کرد. توکن حاکمیتی DAO استک جن (GEN) نام دارد. این توکن در زمان نگارش این مقاله با قیمت $0.004327 دلار معامله میشود.
آراگون (Aragon):
آراگون پلتفرمی است که خودش به عنوان یک DAO به وجود آمد و هدف آن هم تامین ابزارهای مورد نیاز دائوها است. این پلتفرم در حقیقت از ایجاد دائوها روی بلاک چین اتریوم حمایت میکند و سپس به نگهداری و ادامه کار آنها کمک میکند. آراگون یک توکن حاکمیتی با نماد ANT دارد که در زمان نگارش این مقاله با قیمت $5.12 دلار معامله میشود.
کرو دائو (Curve DAO):
کرو دائو یک صرافی غیر متمرکز بر بستر بلاک چین اتریوم است که از ارز دیجیتال کرو دائو توکن پشتیبانی میکند. این پلتفرم امکان تبادل استیبل کوین‌ها را به فعالان خود میدهد و در این راستا از توکن CRV کمک می‌گیرد.
جمع بندی
با توجه به توضیحات فوق، DAO یک مفهوم مهم در دنیای بلاک چین است که هدف اصلی این تکنولوژی غیر متمرکز بودن است. پلتفرم‌هایی که میزبان بسیاری از پروژه‌های این‌چنینی هستند شامل: اتریوم، سولانا، فلو و غیره می‌‌باشند. برهمین اساس ما در این بخش به مفهوم DAO چیست پرداختیم تا درک بهتری از ویژگی‌ها، مزایا و کار کرد این فناوری داشته باشید.
مطلب بسیار آموزنده و عالی بود سپاس
ممنون از شما🙏🙏🙏
عالی ممنون
سپاس از توجهتون🌸🌸
بسیار سایت خوبی دارید مطالب عالیه عالیه عالی