نرخ بهره یا Interest Rate یکی از مفاهیم اساسی در علم اقتصاد است که نقش حیاتی و مهمی در تعیین روند اقتصاد مالی تمامی کشورها دارد. زیرا این نرخ، هزینه‌ای است که وام گیرنده برای استفاده از پول وام دهنده می‌پردازد و به صورت درصدی از مبلغ وام محاسبه می‌شود. به صورت کلی می‌توان گفت نرخ بهره یکی از مهم‌ترین ابزارهای اقتصادی است که تأثیرات گسترده‌ای بر عملکرد اقتصاد کلان دارد. این نرخ به عنوان هزینه قرض‌گیری پول شناخته می‌شود، از همین رو بانک‌های مرکزی با تنظیم نرخ بهره می‌توانند تورم، رشد اقتصادی، و بیکاری را کنترل کنند.
البته در سال‌های اخیر، با ظهور ارزهای دیجیتال، نقش نرخ سود به طور چشمگیری گسترش یافته و به یکی از عوامل کلیدی در اکوسیستم کریپتو تبدیل شده است. با در نظر داشتن این موضوع ما در ادامه مقاله قصد داریم به توضیح کامل‌تری در خصوص نرخ سود بپردازیم تا با این مفهوم کلیدی بیشتر آشنا شوید.
نرخ بهره چیست؟
نرخ بهره (Interest Rate) یا نرخ سود درصدی از مبلغ وام یا قرض است که برای جلوگیری از کاهش ارز پول توسط وام دهنده به عنوان هزینه استفاده از پول دریافت می‌شود. به عنوان مثال شخصی مبلغی را به عنوان وام دریافت می‌کند، اگر بازپرداخت این وام سال‌ها طول بکشد با توجه به نرخ تورم سالانه، ارزش این پول در طول زمان کاهش می‌یابد. از همین رو نرخ بهره از کاهش ارزش پول جلوگیری می‌کند تا در صدد تورم، دارایی ارزش خود را از دست ندهد.
از همین رو افراد زیادی برای خرید خانه، ماشین، پرداخت بدهی و غیره مایلند در ازای پرداخت بهره از سوی کارگزاری‌ها و بانک‌ها وام دریافت کنند تا بتوانند با استفاده از این پول موارد مورد نیاز خود را خریداری کنند. البته قابل ذکر است که Interest Rate تنها به دریافت وام خلاصه نمی‌شود بلکه زمانی که شخصی پول خود را در بانک‌ها سپرده گذاری می‌کند، بانک باید در ازای سپرده گذاری شخص به صورت روزانه، ماهانه یا سالانه سود پرداخت کند.
با در نظر داشتن این موضوع ممکن است این سوال برایتان به وجود آید که آیا نرخ سود در تمامی کشورها متفاوت است؟ در جواب این سوال باید بگوییم برای جلوگیری از هرج و مرج کمیسیونی به نام فدرال رزرو در کشور آمریکا راه اندازی شده است که این کمیسیون با بررسی‌های بسیار به صورت سالانه میزان نرخ بهره را مشخص می‌کند. البته باید به این نکته توجه کرد که نرخ بهره انواع متفاوتی دارد که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.
معرفی انواع نرخ بهره
به صورت کلی نرخ بهره از انواع متفاوتی تشکیل شده است و به چهار دسته نرخ بهره موثر (Effective Interest Rate)، بانکی (Interbank Rate)، ساده (Simple Interest Rate) و نرخ بهره مرکب (Interest Rate Compound) تقسیم می‌شود. با در نظر داشتن این موضوع ما قصد داریم نرخ بهره ساده و مرکب را به شما توضیح دهیم.
نرخ بهره ساده (Simple Interest Rate)
نرخ سود ساده همانطور که از نامش پیداست فرایند ساده است و مراحل پیچیده‌ای ندارد. با خود فرض کنید که تقاضای وام 500 هزار دلاری از بانک را دارید در این صورت بانک به شما اعلام می‌کند که برای دریافت این وام باید هر سال 4% بهره پرداخت کنید. برای محاسبه نرخ بهره ساده ابتدا باید میزان وام یا همان 500 هزار دلار را در 4% ضرب کنید و مجددا مقدار به دست آمده را در سی روز ماه ضرب کنید. این محاسبه نشان می‌دهد که شما در پایان سال به جای 500 هزار دلار باید 600 دلار پرداخت کنید.
نرخ بهره مرکب (Interest Rate Compound)
Interest Rate Compound یا سود مرکب یکی از انواع سود نرخ بهره می‌باشد. در این روش نیز همچون روش قبلی قصد داریم با مثالی ساده سود مرکب را به شما توضیح دهیم. در این بین با خود فرض کنید که 10 هزار دلار را به عنوان سپرده گذاری در بانک یا کارگزاری نگهداری کرده‌اید، پس از گذشت یک سال هزار دلار سود به سرمایه اصلی شما اضافه می‌شود و سال بعد نیز برای بررسی سود سالانه شما، بانک 11 هزار دلار را مبنی قرار می‌دهد و براساس آن برای شما سود تعریف می‌کند.
چه ارتباطی میان تورم و نرخ بهره وجود دارد؟
تورم یکی از مسائل حیاتی و مهم در بسیاری از کشورهای توسعه یافته است. با در نظر داشتن این موضوع بانک‌های مرکزی برای کنترل تورم سعی می‌کنند نرخ بهره را تغییر دهند. زیرا زمانی که Interest Rate افزایش پیدا می‌کنند بسیاری از افراد جامعه تصمیم می‌گیرند که به جای سرمایه گذاری در بازار، دارایی خود را در بانک‌ها سپرده گذاری کنند تا سود بیشتری دریافت کنند.
در این صورت نقدینگی در بازار کاهش می‌یابد و تورم افزایش پیدا می‌کند. اما زمانی که نرخ سود کاهش پیدا کند سرمایه گذاران به این نتیجه می‌رسند که اگر دارایی‌های خود را به جای بانک، در بازار سرمایه گذاری کنند سود بیشتری دریافت می‌کنند. برهمین اساس سرمایه زیادی از بانک‌ها خارج می‌شود و به بازار باز می‌گردد که در صدد این اتفاق تورم نیز کاهش پیدا می‌کند.
نرخ بهره چه تاثیراتی بر بازار ارزهای دیجیتال دارد؟
نرخ بهره تاثیر بسیار زیادی در بازار کریپتو دارد زیرا زمانی که کمیسیون فدرال رزرو اعلام می‌کند که نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند دارایی‌هایی که در چرخه سرمایه گذاری می‌باشند از بازار به بانک‌ها انتقال پیدا می‌کند. از همین رو بازار ارزهای دیجیتال نیز تضعیف می‌شود و انتظار می‌روند که رمز ارزها نیز با کاهش قیمت مواجه شوند.
البته بازار ارزهای دیجیتال هیچ گاه به صورت صددرصد قابل پیش بینی نیست. اما از آنجایی که با افزایش نرخ بهره سرمایه گذاران دارایی‌های خود را وارد بانک‌ها می‌کنند از همین رو سرمایه چندانی برای سپرده گذاری در بازار ارزهای دیجیتال یا سایر بازارهای مالی وجود ندارد. همچنین زمانی که Interest Rate کاهش پیدا می‌کند دارایی‌ها از بانک خارج می‌شود و از آن پس افراد می‌توانند بر روی انواع ارزهای دیجیتال یا سایر بازارهای مالی سرمایه گذاری کنند.
نرخ تنزیل چه تفاوتی با نرخ بهره دارد؟
اکنون که با مفهوم کلی نرخ بهره آشنا شدید بهتر است بدانید که در اقتصاد مالی مفهومی به نام نرخ تنزیل (Discount Rate) نیز وجود دارد که شباهت‌های زیادی با Interest Rate دارد و هر دو آن‌ها ابزارهای مالی و اقتصادی هستند که نقش مهمی در تحلیل ها و تصمیم گیری‌های اقتصادی ایفا می‌کنند، اما تفاوت‌های مهمی بین آن‌ها وجود دارد. زیرا نرخ تنزیل نرخی است که با محاسبه تورم، قیمت فعلی پول را در آینده محاسبه می‌کند.
برای درک بهتر نرخ تنزیل بهتر است این مفهوم اقتصادی را با مثال به شما توضیح دهیم با خود فرض کنید در یک پروژه سرمایه گذاری کرده‌اید و انتظار دارید در سال آینده 1000 دلار برای شما درآمد داشته باشد. از همین رو شما می‌خواهید بدانید که ارزش فعلی این 1000 دلار در سال آینده چقدر است. در این بین اگر نرخ تنزیل شما 10 درصد باشد بنابراین، ارزش فعلی 1000 دلاری که در سال دریافت می‌کنید، با نرخ تنزیل 10 درصد، تقریباً 909.09 دلار ارزش دارد.
جمع بندی
نرخ بهره به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی نقش به‌سزایی در تنظیم فعالیت‌های اقتصادی و مالی ایفا می‌کند. این نرخ با تاثیرگذاری بر تصمیم گیری‌های مالی افراد، کسب و کارها و دولت‌ها، می‌تواند به ایجاد تعادل در اقتصاد کمک کند. همچنین مدیریت هوشمندانه و دقیق Interest Rate توسط بانک‌های مرکزی می‌تواند منجر به رشد اقتصادی پایدار، کاهش نوسانات تورمی و حفظ ثبات مالی شود. با توجه به تغییرات مداوم در شرایط اقتصادی، رصد و تنظیم مستمر نرخ بهره ضروری است تا اهداف کلان اقتصادی محقق شوند.
سوالات متداول
نرخ بهره بانکی چیست؟
نرخ بهره بانکی نرخی است که بانک‌ها برای وام‌ها و سپرده‌ها تعیین می‌کنند.
چگونه نرخ بهره بر تورم تاثیر می‌گذارد؟
با افزایش نرخ بهره سرمایه گذاران برای کسب سود بیشتر دارایی‌های خود را در بانک‌ها سپرده گذاری می‌کنند. از همین رو سرمایه از بازارهای مالی خارج می‌شود و تورم افزایش پیدا می‌کند.
آیا محاسبه نرخ بهره متفاوت است؟
بله نرخ بهره انواع مختلفی دارد از همین رو برای محاسبه هر یک از آن‌ها باید فرمول‌های متفاوتی را امتحان کنید.
