استاندارد ERC-721 چیست؟
ERC-721 یکی از استانداردهای رایج در شبکه اتریوم است که برای ساخت توکنهای غیرقابل تعویض (Non-Fungible) مورد استفاده قرار میگیرد. این استاندارد برای اولین بار در سال 2018 توسط ویلیام انترکین معرفی شد و بهسرعت جای خود را در میان فعالان حوزه بلاکچین پیدا کرد. البته توسعهدهندگان زیادی در توسعه و راهاندازی استاندارد ERC-721 تاثیر داشتند و ویلیام انترکین در راهاندازی این استاندارد تنها نبود.
در این بین بهتر است بدانید که این استاندارد مجموعهای از قواعد و متدها را تعریف میکند تا توسعهدهندگان بتوانند توکن هایی تولید کنند که قابلیت مالکیت انحصاری، انتقالپذیری و تایید اصالت داشته باشند. به همین دلیل، بسیاری از پروژههای NFT، بازیهای بلاکچینی و حتی داراییهای مجازی از erc-721 nfts برای توکنسازی استفاده میکنند. با در نظر داشتن این موضوع بهتر است بدانید که در گذشته عدهای شبکه اتریوم را تنها برای انتقال دارایی میشناختند؛ اما با معرفی استاندارد ERC-721 این شبکه بلاکچینی زمینهای برای مالکیت دیجیتال قابل اثبات، شفاف و غیرمتمرکز نیز فراهم کرده است.
توکن ERC-721 چیست؟
توکن ERC-721 نوعی دارایی دیجیتال بر بستر بلاکچین اتریوم است که با استفاده از استاندارد ERC-721 ساخته میشود. این توکن از ویژگیهای زیادی برخوردار است و ویژگی اصلی آن، غیرقابلتعویض بودن (Non-Fungible) است؛ یعنی هر توکن دارای هویت، ارزش و ویژگیهای منحصربهفردی است که آن را از سایر توکنها متمایز میسازد. بر خلاف توکن های ERC-20 که تمام واحدهای آن با هم برابر و قابل جایگزینی هستند، توکن های ERC-721 تنها نماینده یک دارایی خاص هستند. به طور مثال اگر دو نفر NFT بر پایه استاندارد ERC-721 داشته باشند، این دو توکن لزوما معادل هم نیستند و نمیتوان آنها را با یکدیگر مبادله کرد، مگر با توافق خاصی بر سر ارزش آنها میتوان این کار را انجام داد.
توکن های ERC-721 معمولا برای نمایش و ثبت مالکیت داراییهایی استفاده میشوند که ماهیتی یکتا دارند؛ مانند آثار هنری دیجیتال، آیتمهای خاص درون بازی، مدارک رسمی، بلیطهای رویدادها، املاک مجازی و بسیاری دیگر از کاربردهای خلاقانه. بهطور کلی این نوع توکن ها دارای شناسه منحصربهفرد (ID) هستند که در قرارداد هوشمند آنها ثبت میشود. اکنون ممکن است این سوال برایتان به وجود آید که شناسه منحصربهفرد چه کاربردی دارد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم شناسه منحصربهفرد، امکان رهگیری، تایید مالکیت و انتقال امن توکن های ERC-721 را فراهم میکند.
کاربردهای استاندارد ERC-721
استاندارد ERC-721 با امکان ایجاد داراییهای دیجیتال غیرقابلتعویض، انقلابی در نحوه ثبت و انتقال مالکیت در بلاکچین ایجاد کرده است. این استاندارد شرایطی را فراهم کرده تا افراد بتوانند توکن هایی بسازند که هر یک از آنها ویژگیهای منحصربهفردی داشته باشد، یکتا باشد و امکان جایگزینی یا تعویض آنها وجود نداشته باشد. با در نظر داشتن این موضوع، بهتر است بدانید که استاندارد ERC-721 از کاربردهای متعددی برخوردار است و تاثیر زیادی در حوزههای متفاوتی دارد و کاربردهای آن به یک مورد خلاصه نمیشود. از همین رو قصد داریم مهمترین کاربردهای ERC-721 را به شما معرفی کنیم:
هنر دیجیتال و کلکسیونیها
یکی از رایجترین کاربردهای توکن ERC-721، ثبت آثار هنری دیجیتال و اشیا کلکسیونی است. به کمک این فناوری، هنرمندان میتوانند آثار خود را بهصورت NFT در بلاکچین ثبت کرده و به شکل غیرمتمرکز بفروشند. این کار علاوه بر جلوگیری از جعل اثر، حق مالکیت را نیز بهصورت شفاف ثبت میکند.
بازیهای بلاکچینی
در بسیاری از بازیهای Web3، آیتمهای داخل بازی مانند شخصیتها، سلاحها و زمینها به صورت توکن ERC-721 ساخته میشوند. بهطور کلی، هر آیتم ویژگی خاصی دارد که آن را از سایرین متمایز میکند. از همین رو، کاربران میتوانند این داراییها را در بازارهای NFT معامله کنند. این قابلیت، به اقتصاد داخلی بازیها کمک کرده و تجربهای جدید برای گیمرها رقم میزند.
املاک و داراییهای مجازی
در پلتفرمهای متاورسی مانند Decentraland یا Sandbox، کاربران میتوانند زمین و املاک مجازی را معامله کنند. این زمینها بهصورت توکن های غیرقابلتعویض و از طریق استاندارد ERC-721 روی بلاکچین ثبت شدهاند و مالکیت این داراییها بهصورت شفاف و دائمی در شبکه ذخیره میشود و میتوان آنها را به افراد دیگر انتقال داد.
گواهی نامهها و هویت دیجیتال
برخی پروژهها از ERC-721 برای صدور گواهینامههای آموزشی یا مدارک رسمی استفاده میکنند. از همین رو با استفاده از این استاندارد هر مدرک یک توکن یکتا است که شامل اطلاعات مالک، زمان صدور و جزئیات تاییدیه است. این روش امکان جعل یا دستکاری مدارک را تقریبا از بین میبرد. جالب است بدانید که برخی از پلتفرمها برای ساخت کارتهای شناسایی دیجیتال نیز از استاندارد ERC-721 استفاده میکنند.
عضویت و دسترسی اختصاصی
با استفاده از توکن ERC-721 میتوان سیستمهای عضویت اختصاصی طراحی کرد. به طور مثال شرکت در یک رویداد محدود یا استفاده از امکانات ویژه در یک پلتفرم، میتواند تنها با داشتن NFT خاصی ممکن باشد. عضویت یا دسترسی به پلتفرم یا رویداد، از کاربردهای اجتماعی استاندارد ERC-721 است و باعث جذابیت آن شده است.
تفاوت توکن ERC-721 و ERC-20
توکن ERC-20 و ERC-721 هر دو روی شبکه اتریوم پیادهسازی میشوند اما تفاوتهای بنیادینی با یکدیگر دارند. توکنهای ERC-20 قابلتعویض (Fungible) هستند؛ یعنی هر واحد از آن معادل واحد دیگر است. به طور مثال لینک (LINK) و تتر (USDT) نیز توکن های ERC-20 هستند که هر واحد از آنها با واحد دیگری برابر هستند. اما توکن های ERC-721 غیرقابلتعویض (Non-Fungible) هستند؛ یعنی هر توکن، ویژگی، شناسه و ارزش منحصربهفردی دارد.
بهطور کلی، اگر قصد خرید توکن های ERC-20 را دارید، نیازی نیست یک واحد کامل از آنها را بخرید، زیرا از آنجایی که این توکنها قابل تقسیم هستند، میتوانید کسری از یک توکن را نیز خریداری کنید. برخلاف آن توکن های ERC-721 ذاتا تقسیمناپذیرهستند. بهتر است بدانید که این دو توکن کاربردهای متفاوتی نیز با یکدیگر دارند و کاربرد ERC-20 بیشتر در ایجاد رمز ارزها و توکنهای مالی است، درحالیکه ERC-721 برای داراییهای خاص و منحصربهفرد مانند آثار هنری، آیتمهای درون بازی یا گواهینامهها کاربرد دارد.
مشهورترین توکنهای مبتنی بر استاندارد ERC-721
از زمان معرفی استاندارد ERC-721، پروژههای زیادی از آن برای ساخت داراییهای دیجیتالی استفاده کردهاند. برخی از این پروژهها آنقدر مشهور شدهاند که حتی در میان عموم مردم نیز شناخته شدهاند. در این بخش ابتدا مروری کوتاه بر اهمیت این پروژهها خواهیم داشت، سپس بهصورت موردی، چند مورد از مطرحترین پروژههای NFT را بررسی میکنیم. این پروژهها نشان میدهند که چگونه معرفی استاندارد ERC-721 راه را برای شکلگیری بازار چند میلیارد دلاری NFTها هموار کرده و مفاهیمی مانند کمیابی دیجیتال و مالکیت غیرمتمرکز را به واقعیت تبدیل کرده است.
بورد ایپ یات کلاب (BAYC)
بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club) که با نام BAYC نیز شناخته میشود یکی از مشهورترین مجموعههای NFT در جهان است که شامل 10 هزار تصویر کارتونی میمون با طراحی منحصربهفرد میشود. هر میمون یک توکن ERC-721 مجز است که مزایای خاصی از جمله عضویت در کلاب اختصاصی، دسترسی به رویدادها و دریافت توکن های جدید را برای دارندگان فراهم میکند. Bored Ape Yacht Club نهتنها یک مجموعه هنری دیجیتال، بلکه یک جامعه وفادار و تعاملمحور بهوجود آورده است که ارزش برخی از این توکن ها به چند میلیون دلار رسیده است.
کول کتز (Cool Cats)
کول کتز (Cool Cats) یکی از پروژههای چشمگیر در عرصه NFT است که با بهرهگیری از استاندارد ERC-721 در سال 2021 آغاز به کار کرد. این پروژه در مدت زمان کوتاهی توانست جایزه سوم را از نظر حجم معاملات در میان توکن های غیرمثلی به خود اختصاص دهد.
تیکل بیچ (Tickle Beach)
در میان مجموعههای نوآورانه دنیای NFT، کالکشنی به نام تیکل بیچ (Tickle Beach) در سال ۲۰۲۲ راهاندازی شده، که توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این مجموعه شامل ۵۸ شخصیت سهبعدی از حیوانات بامزه است که با استفاده از استاندارد ERC-721 بر روی شبکه اتریوم طراحی و توسعه یافتهاند. این پروژه در حال حاضر در فهرست برترین توکن های غیرمثلی اوپنسی (OpenSea) رتبه نخست را به خود اختصاص داده و در میان پنج کالکشن برتر این پلتفرم نیز قرار دارد.
جمع بندی
در سالهای اخیر، استاندارد ERC-721 نقش مهمی در تحول فضای بلاکچین و دیجیتال داشته است. این استاندارد پایهگذار توکنهای غیرقابلتعویض (NFT) بر بستر شبکه اتریوم است و امکان ایجاد داراییهای منحصربهفرد، قابلمالکیت و غیرقابلجایگزین را فراهم میکند. این استاندارد کاربردهای بسیار زیادی دارد و از آن در آثار هنری دیجیتال، آیتمهای درون بازی، مدارک رسمی، املاک مجازی استفاده میکنند.
عدهای از فعالان حوزه بلاکچین استاندارد ERC-721 را مشابه ERC-20 میدانند اما این دو استاندارد با یکدیگر متفاوتند و تفاوت اصلی ERC-721 با استاندارد ERC-20 در یکتا بودن و تقسیمناپذیری توکنهای آن است. با در نظر داشتن این موضوع ما در این مقاله به توضیح کاملی در خصوص استاندارد و توکن ERC-721 پرداختیم تا درک بهتری در خصوص این استاندارد داشته باشید.
سوالات متداول
-
آیا امکان واگذاری توکن ERC-721 به چند نفر وجود دارد؟بهصورت پیشفرض، توکن ERC-721 تنها یک مالک دارد و قابلیت مالکیت مشترک را ندارد. با این حال، از طریق طراحی قراردادهای هوشمند سفارشی میتوان مکانیزمهایی ایجاد کرد که چند نفر بهصورت همزمان مالک یک توکن باشند و دسترسی یا سهم مشخصی از آن داشته باشند.
-
آیا ساخت توکن ERC-721 به دانش برنامه نویسی نیاز دارد؟بهطور کلی بله، ساخت مستقیم توکن ERC-721 به دانش برنامهنویسی و آشنایی با قراردادهای هوشمند نیاز دارد. اما اگر قصد ساخت NFT بدون کدنویسی را دارید، پلتفرمهایی مانند OpenSea ابزارهای ساده و کاربرپسند در اختیار شما قرار میدهند که این فرآیند را بدون نیاز به مهارت فنی انجام میدهند.
-
آیا امکان تبدیل توکن های ERC-721 به توکن های ERC-20 وجود دارد؟از آنجایی که استاندارد ERC-721 و ERC-20 ماهیت متفاوتی دارند تبدیل آنها به یکدیگرامکانپذیر نیست.